سه ماهه دوم (تری مستر دوم)

در هفته سیزدهم تارهای صوتی جنین ایجاد می شود. صورت وی به انسان کامل شبیه تر شده و چشم ها به همدیگر نزدیکتر شده و گوش ها در جای واقعی خود قرار می گیرند.

در صورت نگاه از فاصله بسیار نزدیک جنسیت جنین را می توان معین نمود؛ البته با سونوگرافی جنسیت جنین را تا ۱۶ هفته نمی توان معین کرد. در این هفته روده ها که تا حالا بیرون از بدن جنین قرار گرفته بودند، وارد شکم وی می شوند. کبد شروع به ترشح صفرا کرده و از پانکراس انسولین ترشح می گردد. این هفته برای جنین هفته پرکاری محسوب می شود. مادر دراین هفته به آرامش بیشتری رسیده و بسیاری از علایم پر دردسر ابتدای بارداری در وی ازبین می رود. با توجه به کش آمدن رحم ممکن است خارش هایی روی شکم احساس شود. دردهایی نیز در اطراف رحم احساس می شود که به علت کشش در باندهای متصل شده به رحم به نام لیگامان های گرد است که به بالای دستگاه تناسلی خارجی نیز تیر می کشد.

 

هفته چهاردهم:

در این هفته طول جنین به حدود ۹ سانتی مترو وزن وی به حدود ۳۰ تا ۶۰ گرم می رسد. جنین تنفس کردن را آغاز نموده، چشم ها و گوش ها حرکت نموده و به تکامل خود ادامه می دهند. گردن جنین بلندتر شده و دیگر چانه به سینه نچسبیده و فاصله می گیرد. حرکات دستان به صورت رفلکسی آغاز گردیده و در این مرحله تمام مواد غذایی مورد نیاز جنین از طریق جفت تامین می گردد. با دستگاه داپلر ضربان قلب جنین قابل سمع است؛ ولی اگر شنیده نشود می توان آن را با سونوگرافی معمولی مشاهده کرد. در این هفته با کم شدن اثر تغییرات هورمونی در بدن مادر، تهوع مادرکم شده، کمتر تکرر ادرار داشته و کمتر بی حوصلگی را تجربه می کند. به علت اثرات شل کنندگی هورمون های مترشحه از جفت روی روده و کم شدن حرکات روده ای، شانس بروز یبوست در مادر افزایش می یابد. این یبوست با افزایش فشار رحم بزرگ شده بر روی روده ها تشدید می شود. با افزایش فیبر مصرفی در غذای روزانه ممکن است بتوان این مشکل را کم کرد. همزمان با رشد جنین پستان ها نیز بزرگتر شده و وریدهای آبی رنگ روی قفسه سینه و پستان ها ظاهر شده و آرئولها تیره تر می گردند.

 

هفته پانزدهم:

در این مرحله ممکن است جنین مکیدن انگشت خود را آغاز نماید که در سونوگرافی واضح است. استخوان ها بسیار سفت تر شده؛ اما پوست جنین هنوز نازک است، بطوریکه عروق خونی زیر آن کاملا واضح دیده می شود. موهای بسیار ظریفی بنام لانگو در سرتاسر بدن جنین رشد کرده که تا هفته ۲۶ بارداری به بلند تر شدن ادامه می دهند. در این هفته رحم از استخوان پوبیس خیلی بالاتر رفته و در فاصله ۷.۵تا۱۰ سانت زیر ناف قابل لمس است. ارتفاع رحم از قله آن تا سیمفزیس پوبیس اندازه گیری می شود. اگر در هفته های آینده سونوگرافی انجام شود جنسیت جنین را با احتمال بالایی می توان معین کرد هرچند که صد درصد صحیح نبوده و محتاج دقت بسیار سونوگرافیست است. در این سن بارداری با انجام آمنیوسنتز جنسیت جنین را به طور کامل معین کرد؛ ولی انجام اینکار فقط برای تعیین جنسیت توصیه نمی شود.

 

هفته شانزدهم:

در این هفته چون استخوان های جنین محکم تر شده است، حرکات جنین توسط مادر قابل احساس می گردد. اگر خانم باردار چاق باشد و یا جدار رحم ضخیم باشد و یا اولین بارداری خانم باشد، ممکن است این حرکات به طور واضح و منظم احساس نشود. در این زمان پاها بلندتر از دستان بوده و جنین به کرات پاها و دستان خود را تکان می دهد. ناخن های دستان و پاها نیز رشد کرده بطوریکه در هنگام بدنیا آمدن نیاز به گرفتن دارند. در بارداری دوقلو، هرقل حدود ۱۰سانت قد و ۱۲۰گرم وزن دارد. در مادر باردار چون حجم خون ۴۰-۵۰% افزایش یافته، ممکن است خانم احساس گرفتگی بینی کرده و یا خونریزی از بینی داشته باشد. به علت استروژن ترشح شده از جفت غشاهای بینی متورم می گردند. به علت افزایش حجم خون ممکن است قلب کار بیشتری انجام بدهد که در خانم با قلب سالم مشکلی ایجاد نمی کند. همچنین، لیگامانهای متصل به رحم کشیده شده و خانم باردار احساس خارش و یا درد روی شکم خود بکند. معمولاً تورم پستان ها و تهوع تا این زمان کمتر شده ولی دور کمر افزایش داشته و پاها درانتهای روز متورم می گردند. اگر قرار بر انجام آمنیوسنتز باشد بین ۱۶ تا ۱۸ هفته باید انجام شود.

 

هفته هفدهم:

در این هفته رشد جنین سرعت گرفته و چربی زیر پوستی در وی تجمع می یابد. سایز جنین و جفت در این هفته یکی می شود. قلب کوچک جنین تاحدود ۲۵ لیتر خون را در روز پمپ می نماید. همچنین، به صورت رفلکسی مکیدن، بلعیدن و پلک زدن را آغاز می نماید. رحم مادر ۴ تا ۵ سانتیمتر زیر ناف قرار می گیرد. ممکن است وزن گیری مادر تشدید گردد؛ در این زمان متوسط افزایش وزن مادر ۲.۲ تا ۴.۵ کیلوگرم است. احساس تکان خوردن جنین ممکن است دراین زمان توسط مادر احساس شود.

 

هفته هجدهم:

در این هفته جنین بسیار شبیه به انسان کامل گردیده و حدود ۲۲۶ گرم وزن دارد. کف دستان و پاها تشکیل شده و چشم ها قادر به دیدن مسافت دور نیز می شود. به علت حرکات اولیه در روده جنین مکونیوم در روده وی شروع به تجمع می کند. اگر جنین پسر باشد، غده پروستات در وی شروع به رشد می کند. اگر مادر احساس حرکات جهشی در شکم خود بکند به علت سکسکه جنین می تواند باشد و جای نگرانی نیست. احساس سرگیجه، سبک شدن سر و افتادن ناگهانی مادر دربارداری نرمال است؛ مگر اینکه چندین بار تکرار شود و شدت آن زیاد باشد که باید حتما مورد بررسی قرارگیرد. افت فشار خون وضعیتی در مادر به علت تغییر ناگهانی وضعیت مادر رخ می دهد. در این زمان قله رحم تقریبا زیر ناف قرار گرفته و اگر سونوگرافی انجام شود سن بارداری ۱۸ تا۲۰ هفته معین می شود. جنسیت جنین واضح گردیده و حرکات دستان و پاها به صورت مجزا قابل روئیت است.

 

هفته نوزدهم:

همزمان با ایجاد موهای لانگو، ماده ای سفیدرنگ به نام ورنیکس کازئوس روی سطح پوست جنین را می پوشاند. ورنیکس یک ماده سفید چرمی است که پوست بدن جنین را از محیط پیرامون محافظت می کند. در نظر بگیرید اگر این ماده نباشد پوست خیس خورده در مایع، آن هم برای نه ماه چه شکلی خواهد داشت. رشد جنین ادامه داشته و جفت همچنان تغذیه کردن وی را انجام می دهد. اگر بارداری دوقلو باشد تقریباً به نیمه خود رسیده است. در این زمان تغییرات پوستی مادر واضحتر می شوند. در چهره خانم باردار ضایعات تیره روی پیشانی، چانه، بینی و گونه ها ممکن است ایجاد شود. خارش در پوست بسیار شایع بوده و پوست ممکن است خشک و شکننده گردیده و در برخی مناطق پوست کش آمده، ضایعات قرمز رنگ ایجاد می شود. برخی لوسیون ها ویا روغن هایی هستند که می توانند ایجاد این خطوط پوستی و خارش و خشکی آن را کمتر کنند. نوشیدن مقادیر زیادی آب و استفاده از یک رژیم غذایی سالم، خشکی پوست را کمتر می سازد.

 

هفته بیستم:

در این زمان بارداری به نیمه راه خود رسیده و جنین سیکل خواب و بیداری یافته است. موهای سرجنین شروع به رشد می کند و اگر جنین دختر باشد، رحم در او شروع به تشکیل می کند. اگر بارداری دوقلو باشد ،هرقل حدود ۱۹ سانت قد و حدود نیم کیلو وزن دارد. رحم در حد ناف قرار گرفته و از روی شکم هم احساس می شود. از زیر ناف خط تیره ای بنام لینه آ نیگرا یا خط سیاه به صورت عمودی ایجاد شده که تاحد موهای تناسلی امتداد می یابد. این خط تیره بعد از زایمان ازبین می رود. دراین زمان حرکات جنین واضحتر و قوی تر احساس می شود. اگر بارداری چندقلوباشد، حد فوقانی رحم  ۵تا ۷.۵ سانت بالاتر از حد رحم باردار تک قلو قرار می گیرد.

 

هفته بیست ویکم:

دراین هفته سیر سریع رشد جنینی رو به کاهش می گذارد.قدرت طپشی قلب افزایش یافته وساق پاها به نسبت واقعی خود ازکل طول پا می رسند. در بارداری دوقلو جنین ها ممکن است به یکدیگر لگد بزنند،که البته با توجه به پرده جداکننده بین آنها خطری ایجاد نمی شود. در این هفته رحم حدود ۱.۵ سانتی متر بالاتر از ناف قرار می گیرد.تا این زمان خانم باردار به طور متوسط ۴.۵ تا ۹ کیلوگرم افزایش وزن یافته است؛البته اگر رژیم غذایی مادر سالم وکامل باشد،کنترل دقیق وزن گیری وی مهم نیست.در این زمان مادر معمولا شرایط روحی وجسمی بهتری یافته است،اما پاها وبخصوص مچ آنها درانتهای روز متورم می گردند.بامصرف مایعات بیشتر وبالا بردن پاها در هنگام استراحت،میزان تورم پاها را می توان کمتر کرد.

 

هفته بیست ودوم:

در پایان این هفته جنین تقریبا ۴۵۰ گرم وزن داشته وخیلی لاغرولی تکامل یافته است. پلکها و ابروان فرم گرفته ورشد مغزی سریعترمی گردد. اگر جنین پسر باشد،بیضه شروع به نزول از لگن به اسکلروتوم می کند.رحم حدود ۲.۵ سانتی متر بالاتر از ناف قرارمی گیرد. وزن گیری خانم باردار تقریبا ثابت می شود.ممکن است فشارهایی به کمر وارد شود ،که با پوشیدن کفش پاشنه کوتاه ،می توان این فشارها را کمتر نمود.استفاده از کفشهای پاشنه تخت کشش وفشار روی کمر رابیشتر می کند.برای کاهش دردهای کمری ،خانم باردار بایداز نشستن یا ایستادن در یک وضعیت خاص اجتناب نماید.درحالت نشسته بهتر است چهارپایه ای زیر پای خود قرار بدهند تا زانوان بالاتر از لگن قرار بگیرند. گرفتگی در عضلات پاها ممکن است به علت مصرف زیاد کلسیم توسط جنین رخ بدهد.دراز کردن ساق پاها وخم کردن زانوان وماساژ عضله ساق می تواند کمک کننده باشد.

 

هفته بیست وسوم:

قوی شدن جنین روز به روز ادامه داشته؛بطوریکه دراین هفته استخوانهای بدن واستخوانچه های گوش میانی هم استحکام می یابند.ممکن است جنینی که دراین هفته بدنیا بیاید،با کمک تکنولوژیهای پیشرفته زنده بماند.دربارداری دوقلو سیکل خواب وبیداری دوقل متفاوت گردیده،بطوریکه مادرنمی تواند بین حرکت دوقل تمایزبدهد.هنوز جای حرکت جنین به قدری وسیع است که می تواند لگد بزند ویا حرکاتش از روی شکم مادر واضح باشد. قله رحم حدود ۳سانت بالاتر از ناف قرار گرفته است.ممکن است مادر تغییرات خلق وخو و بی حوصلگی شدید داشته باشد ،که گذراست وجای نگرانی وجود ندارد. در خانمهای باردار دوقلو،مادر باید نسبت به علایم زایمان زودرس حساس تر باشد،مثل: احساس پری در لگن، انقباضات راجعه(۴بار یابیشتر انقباض دریکساعت)،ترشحات واژینال افزایش یافته، پاره شدن کیسه آب( پرده های آمنیونی) وگرفتگی شدید در عضلات شکم.

 

هفته بیست و چهارم:

دراین هفته جنین حدود ۱۷۰گرم وزن می گیرد؛که به صورت تزاید عضلات،توده بدنی و رشد ارگانهای داخلی وی خواهد بود.در آخر این هفته وزن جنین به حدود ۶۰۰گرم می رسد.دربارداری دوقلو ،نوزادان درصورت بدنیا آمدن با مراقبت ویژه برای چندین هفته ممکن است شانس حیات داشته باشند.بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری مادر باید تست تحمل گلوکز بدهد.رحم حدود۵سانتیمتر بالاتر از ناف قرار دارد.مادر به تغییرات ترشحات واژینال خود باید توجه کند،چون زایمان زودرس به علت صعود عفونتهای واژینال به رحم ممکن است رخ بدهد.ممکن است درصورت داشتن علایم مشکوک از زایمان زودرس ، پزشک بخواهد معاینه واژینال انجام بدهد تا از تغییرات دهانه رحم مطلع گردد.

 

هفته بیست وپنجم:

دراین هفته ساختمان ستون فقرات جنین شامل ۳۳حلقه، ۱۵۰مفصل و۱۰۰۰ لیگامان فرم می گیرند.عروق خونی وریه ها توسعه یافته وسوراخهای بینی باز می شوند.سایز رحم به حد یک توپ فوتبال رسیده است.رحم درحال رشد روی کمر ولگن مادر ایجاد فشارنموده ومی تواند باعث بروز دردهای تیرکشنده درپایین کمر وساق پاها بشود. استراحت،تغییر وضعیت بدنی، گرفتن یک دوش گرم یا استفاده از قطعات یخ برای نواحی تیرکشنده می توانند کمک کننده باشند. خانم باردار باید به علایم وقوع زایمان زودرس توجه خاص بنماید،شامل: انقباضات شبیه دردهای پریودی چه گهگاهی باشد وچه پیوسته؛ درد پیوسته یا موقت به صورت مبهم درپایین کمر؛احساس فشار درلگن؛ احساس فشار به پایین از طرف جنین؛ درد انقباضی شکمی بایا بدون اسهال؛ افزایش یا تغییر درنوع ترشحات واژینال؛ انقباضات رحمی بافواصل ۱۰ دقیقه یابیشترگاهی حتی بدون احساس درد.

 

هفته بیست وششم:

وزن جنین دراین هفته به حدودیک کیلوگرم وقد وی(از فرق سرتا باسن)حدود۲۳ سانتیمتر خواهد بود.از آنجایی که عروق خونی ریه هفته قبل ایجاد شده بودند،این هفته ساکهای هوایی درون ریه تشکیل می شوند.ریه شروع به ترشح سورفکتانت نموده که لایه داخلی ساکهای هوایی راپوشانده که بعدا باعث اتساع ریه ضمن تنفس نرمال می گردد.ضمن تکامل ریه در این هفته،سیستم بینایی وشنوایی درمغز تکامل می یابند. رحم حدود ۶.۵ سانتیمتر بالاتر از ناف قرار گرفته ومادر ممکن است احساس کند رحم یکمرتبه سفت وشل می گردد؛ اینها انقباضات پراکنده براکستون هیکز خوانده می شود که نرمال محسوب شده واغلب بدون درد هستند. این انقباضات پراکنده ممکن است به صورت انقباضات شبه پریودی با فواصل نامنظم باشد.این انقباضات براکستون هیکز به ایجاد آمادگی در رحم برای زایمان کمک می کنند.این انقباضات درخانم باردار دوقلوممکن است بیشتر باشد،اگراین انقباضات بیشتر از۴ انقباض درساعت باشد،مادرباید به پزشک مراجعه نماید. تغذیه خانم باردار باید مناسب باشد ونیاز به ۳۰۰کالری اضافه روزانه باید فراهم گردد.

 

هفته بیست وهفتم:

دراین هفته رشد سریع ریه ها ومغز ادامه یافته،پلکها باز گردیده وشبکیه چشم تکامل می یابد.قدجنین بلندتر شده وازسر تا نوک انگشتان حدود۴۰ سانتیمتر خواهد بود.درپایان این هفته سه ماهه دوم بارداری یا تریمستر دوم بارداری به انتها میرسد.چون رحم به لبه قفسه سینه نزدیک شده،ریه ها نمی توانند به طور کامل باز شوند ولذا مادر احساس تنگی نفس ویا کوتاهی نفس خواهد کرد؛البته جای نگرانی نبوده، هم جنین اکسیژن کافی را دریافت می کند وهم سیستم گردش خون مادر به خوبی کار می کند.